Tương lai taxi công nghệ: Không dễ phán quyết qua một phiên toà

Năm 2017, có hàng loạt xe của Vinasun căng băng rôn phản đối Uber, Grab (ảnh minh họa)

Sáng nay (7/3), Tòa án Nhân dân TPHCM tiếp tục hoãn phiên xử sơ thẩm vụ Vinasun kiện Grab Việt Nam đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng trị giá hơn 40 tỷ đồng.

Theo Vinasun, Grab Việt Nam đã thực hiện nhiều hành vi vi phạm pháp luật, làm náo loạn thị trường vận tải taxi, khiến Vinasun bị giảm sút doanh thu, lợi nhuận, 8.000 lao động của Vinasun phải nghỉ việc.

Phía Grab Việt Nam cho rằng việc Vinasun kiện là không có cơ sở, các cáo buộc đều vô căn cứ, cũng như không đưa ra được cơ sở hợp lý cho cách tính thiệt hại. Công ty nhiều lần khẳng định việc xác định hoạt động của Công ty, cũng như kết luận có hay không có hành vi vi phạm pháp luật là thuộc thẩm quyền của cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành, do đó, nằm ngoài phạm vi của phiên toà này.

Vụ kiện đi ngược xu thế?

Trên thực tế, Việt Nam là một trong những nước đầu tiên trong ASEAN cho phép thí điểm mô hình kinh doanh ứng dụng dịch vụ công nghệ kết nối vận tải (bao gồm cả Uber, Grab) từ năm 2014.

Người tiêu dùng và giới chuyên gia không ít lần lên tiếng thừa nhận, dịch vụ Uber, Grab đã đem lại một trải nghiệm hết sức tích cực và hoàn toàn mới cho người dùng và đội ngũ lái xe, đồng thời cũng tạo sự cạnh tranh và sức ép cần thiết lên các doanh nghiệp taxi theo mô hình kinh doanh truyền thống...

Dù còn nhiều quan điểm chưa thống nhất nhưng tất cả các bên đều chung quan điểm cho rằng xu thế ứng dụng công nghệ này là không thể đảo ngược, vấn đề chỉ là làm thế nào để khai thác tối đa ưu điểm của mô hình này đồng thời hạn chế được thấp nhất những bất cập của nó.

Tuy nhiên, theo một chuyên gia, trường hợp Vinsun kiện Grab như nhắc tới ở trên đang cho thấy doanh nghiệp này dường như đã đi ngược lại xu hướng phát triển sáng tạo của công nghệ, chưa tập trung vào lợi ích người dùng khi sự sống còn của doanh nghiệp chính là chất lượng dịch vụ dành cho khách hàng.

Hơn nữa, việc kiện tụng này cũng đi ngược lại xu hướng của Chính phủ trong việc khuyến khích, tạo cơ hội cho các start up, doanh nghiệp công nghệ phát triển. Mới đây nhất, Chính phủ cũng đã cho phép kéo dài thời gian thí điểm mô hình của Grab cho thấy sự đồng thuận và nỗ lực hướng đến nền kinh tế kĩ thuật số, nền kinh tế mở nhằm thúc đẩy sáng tạo trong công nghệ.

“Trong trường hợp, toà phán Grab thua kiện chắc chắn sẽ làm cho các doanh nghiệp nước ngoài hay start up mảng công nghệ của Việt Nam cảm thấy e dè trong quá trình đầu tư và phát triển”, vị chuyên gia nhìn nhân.

Khó phán quyết một xu hướng kinh doanh qua một phiên toà

Giới quan sát cho rằng, ngoài những vấn đề lo ngại về môi trường đầu tư cũng như ảnh hưởng tới quyền lợi người tiêu dùng, vụ kiện giữa Vinasun với Grab cũng chưa thực sự toàn diện và đảm bảo công bằng khi chỉ dựa trên những bằng chứng mông lung và hành động nhắm duy nhất vào Grab trong khi còn 8 đối thủ khác trên thị trường cũng cùng có hoạt động.

Đơn cử như việc Vinasun cáo buộc Grab vi phạm quy định về thuế, dựa trên việc Grab lỗ 938 tỷ đồng trong 3 năm hoạt động tại Việt Nam, các quyết định truy thu thuế của cơ quan Thuế, và việc Bộ Tài chính đưa Grab vào diện giám sát đặc biệt. Tuy nhiên, trên thực tế, Grab ty đã được Chi cục Thuế địa phương xác nhận đã đóng góp hơn 142 tỷ đồng vào ngân sách Nhà nước chỉ tính riêng 10 tháng đầu năm 2017.

Vinasun đưa ra con số thiệt hại 41 tỷ đồng dựa trên 2 báo cáo khảo sát thị trường của 2 công ty do Vinasun thuê thực hiện, báo cáo kinh doanh của công ty, cũng như dựa trên tính toán số lượng xe của Grab để quy ra thị phần. Tuy nhiên, không kể các báo cáo khảo sát thị trường chưa khách quan và đưa ra được phương pháp nghiên cứu thì thực tế, phần lợi nhuận sụt giảm của Vinasun chủ yếu đến từ ngành nghề kinh doanh khác của đơn vị này trong khi doanh thu từ mảng kinh doanh vận tải của công ty này vẫn tăng trưởng.

Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, việc kết luận, xác định liệu Grab có vi phạm các quy định như phía Vinasun cáo buộc hay không thuộc phạm vi xử lý của vụ kiện mà thuộc thẩm quyền của cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành. Theo đó, cho dù khá phức tạp nhưng sớm muộn Việt Nam cũng cần phải xây dựng một khuôn khổ cho việc triển khai thực hiện dịch vụ xe hợp đồng điện tử (e-hailing) và công việc này thuộc trách nhiệm của nhà chức trách.

Trả lời báo chí gần đây, ông Jerry Lim - TGD Grab Vietnam nhấn mạnh: “Chúng tôi hy vọng rằng các nhà chức trách sẽ đưa ra quyết định vì lợi ích tốt nhất của người tiêu dùng và đất nước. Người tiêu dùng Việt Nam đã chọn Grab, vì vậy đừng ngăn cản họ mở cửa tiếp cận với chúng tôi. Thay vì kiện tụng thì họ (Vinasun) nên tập trung vào giải quyết áp lực đang đè nặng trong việc cải thiện trải nghiệm của khách hàng”

Jerry Lim cũng cho rằng, vụ kiện này gửi một thông điệp tiêu cực cho các công ty muốn kinh doanh ở Việt Nam. Đồng thời, tạo ra hiệu ứng gợn sóng trong nền kinh tế quốc tế và làm cho các nhà đầu tư mất lòng tin vào sự ổn định và môi trường cạnh tranh của thị trường.

H.Anh