Vành đai 3 TP.HCM: Kiểm toán Nhà nước đề nghị rà soát lại phương án tài chính

Đoàn khảo sát của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội kiểm tra thực tế tuyến vành đai 3 TP.HCM ngày 19-5 - Ảnh: TỰ TRUNG

Nội dung được Kiểm toán Nhà nước nêu trong báo cáo gửi Quốc hội về dự án đầu tư xây dựng đường vành đai 3 TP.HCM. Dự án dự kiến trình Quốc hội xem xét thông qua chủ trương đầu tư tại kỳ họp thứ 3 này.

Theo báo cáo, về tổng mức đầu tư, Kiểm toán Nhà nước đề nghị Chính phủ chỉ đạo UBND TP.HCM, Bình Dương rà soát lại khái toán chi phí giải phóng mặt bằng để đảm bảo chính xác và phù hợp với thực tế.

Cụ thể, Kiểm toán Nhà nước cho biết trong báo cáo của Chính phủ, đơn giá trung bình dự kiến đền bù đất dân cư trên địa bàn TP.HCM trong khái toán cao gấp 1,7 lần đơn giá đất thương mại dự kiến đấu giá.

Theo đó, TP.HCM sẽ tổ chức bán đấu giá các khu đất dọc theo dự án với giá dự kiến 15 triệu đồng/m2 trong khi giá đền bù đất dân cư trong công tác giải phóng mặt bằng 26 triệu đồng/m2.

Mặt khác, diện tích đất dân cư tính toán đền bù tại Bình Dương cao hơn diện tích trong thuyết minh báo cáo của Chính phủ 11,2ha, làm tăng chi phí giải phóng mặt bằng lên 1.677 - 3.920 tỉ đồng. Cụ thể, diện tích tính toán đền bù 30ha trong khi diện tích trong báo cáo 18,78ha, giá đền bù tính toán tại Bình Dương 15 - 35 triệu đồng/m2.

Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra giá đền bù đất nông nghiệp tại Bình Dương đang được xác định cao gấp 6 lần các địa phương lân cận. Trung bình giá đền bù đất nông nghiệp tại TP.HCM 3,3 triệu đồng/m2, Long An 2,1 triệu đồng/m2 và Đồng Nai 2,9 triệu đồng/m2.

Cũng tại báo cáo, Kiểm toán Nhà nước đề nghị Chính phủ chỉ đạo UBND TP.HCM rà soát lại phương án tài chính đảm bảo lựa chọn hình thức đầu tư phù hợp. Kiểm toán Nhà nước chỉ ra dự án đề xuất cơ chế đặc thù là sau khi dự án đưa vào khai thác sử dụng sẽ tổ chức thu phí để thu hồi vốn.

Tuy nhiên, báo cáo tiền khả thi cho thấy nếu huy động vốn BOT với giá trị 13.806 tỉ đồng làm dự án phải cần tới 28 năm để thu hồi vốn. Như vậy, nếu Nhà nước đầu tư 100%, với tổng số vốn 75.378 tỉ đồng (gấp hơn 5 lần), việc thu phí để hoàn vốn khó khả thi.

Về phương án huy động vốn, Kiểm toán Nhà nước nhận định mặc dù HĐND các địa phương đã có nghị quyết cam kết bố trí vốn cho dự án, nhưng nguồn vốn địa phương lại chủ yếu được đến từ việc khai thác quỹ đất dọc hai bên tuyến đường của dự án.

Trong khi, theo tiến độ bố trí vốn, nguồn vốn địa phương tập trung nhiều trong năm 2023 - 2024, thời điểm khó có thể tổ chức đấu giá đất thành công hoặc đấu giá thành công với mức giá thấp do dự án đang trong giai đoạn thi công.

Mặt khác, đến nay cũng chưa có quy định cụ thể về thu phí sử dụng dịch vụ đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư để làm cơ sở triển khai thực hiện, chưa kể phương án thu phí cần có cơ chế phân chia phù hợp trung ương và địa phương. Chính phủ phải xem xét, xây dựng phương án thu phí cụ thể để đảm bảo tính khả thi, thu hồi hoàn vốn đầu tư.

Để đảm bảo nguồn vốn và khả năng cân đối vốn, Kiểm toán Nhà nước đề nghị cần có giải pháp cụ thể, chủ động hơn.

Đối với cơ chế đặc thù cho phép các mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường cho dự án được nâng công suất lên 50% mà không cần phải lập dự án đầu tư điều chỉnh và đánh giá tác động môi trường, Kiểm toán Nhà nước đề nghị Chính phủ xem xét cân nhắc, bởi việc khai thác khoáng sản vượt sản lượng ghi trong giấy phép nhất thiết phải đánh giá tác động môi trường.

TIẾN LONG