Vì sao nhiều người cai nghiện bỏ điều trị bằng methadone?

Bệnh nhân uống methadone tại Trung tâm Tham vấn và hỗ trợ cộng đồng, HIV/AIDS quận 8, TP.HCM - Ảnh: THU HIẾN

Theo các bác sĩ, nhiều bệnh nhân bỏ điều trị methadone sẽ có nguy cơ tái nghiện rất cao, những bệnh nhân này cần phải được quản lý chặt.

Bỏ methadone nhiều lần

Hơn 6h sáng, nhiều người đã có mặt từ rất sớm tại Trung tâm Tham vấn và hỗ trợ cộng đồng, HIV/AIDS quận 8 để uống methadone. Trung tâm này hiện đang điều trị cho 528 bệnh nhân bằng methadone. Tuy nhiên, trung bình mỗi tháng có khoảng 10 bệnh nhân bỏ ngang điều trị.

Ông H.T. (40 tuổi, đã điều trị methadone được 3 năm) cho biết mỗi ngày một buổi ông phải đến trung tâm để uống methadone, thời gian còn lại ai thuê gì thì làm đó, đặc biệt khi gia đình chi phí sinh hoạt càng khó khăn. Mỗi tháng ông T. phải đóng 330.000 đồng gồm tiền thuốc và tiền tư vấn. Do ảnh hưởng của dịch COVID-19, việc làm bị bó hẹp nên cuộc sống càng gặp nhiều khó khăn hơn.

"Trước đó, do không đủ tiền để đóng uống methadone hằng tháng, nhiều bạn bè tôi đã phải bỏ điều trị. Bản thân tôi nhiều lần không có tiền đóng nên đã từng bỏ điều trị vài lần. Dịch càng khó khăn nên tôi mong muốn sẽ được hỗ trợ giảm chi phí uống methadone", ông T. nói.

Còn ông M.N. (46 tuổi, uống methadone hơn 10 năm nay) cho biết ban đầu khi mới uống methadone không cần phải đóng tiền, nhưng hiện nay mỗi tháng ông N. phải đóng hơn 300.000 đồng. Hiện tại do ảnh hưởng của dịch COVID-19, mỗi tháng ông phải xoay xở, trăn trở, thậm chí vay mượn đủ đường để đóng tiền uống thuốc.

"Tôi chỉ mong được hỗ trợ tiền thuốc để bớt khó khăn, hiện mỗi tháng tôi phải đóng hơn 300.000 đồng, nhiều lần không có tiền đóng phải đi vay họ hàng. Sức khỏe yếu nên tôi chỉ có thể phụ được công việc nhà. Rất mong chúng tôi được hỗ trợ tiền uống methadone sau đợt dịch này", ông N. chia sẻ.

Đại diện khoa tham vấn và hỗ trợ cộng đồng HIV/AIDS TP Thủ Đức cho biết hiện Thủ Đức đang điều trị cho gần 400 bệnh nhân. Từ năm 2016 đến nay có hơn 100 bệnh nhân bỏ điều trị. Nguyên nhân chủ yếu là người nghiện chuyển đến những nơi ở khác, cũng có người bỏ điều trị một thời gian ngắn rồi tiếp tục quay lại...

Tăng người nghiện chơi ma túy tổng hợp

Bác sĩ Đặng Minh Hiếu - trưởng khoa tham vấn hỗ trợ cộng đồng, HIV/AIDS quận 8 - cho biết đa số những bệnh nhân bỏ trị methadone nằm ở những nhóm bệnh nhân mới. Nhóm này thường cho rằng khi sử dụng methadone chỉ cần cắt cơn được là đã cai nghiện thành công. Bên cạnh đó, bệnh nhân muốn sử dụng methadone chỉ cần giấy CMND/CCCD, hộ khẩu là có thể đăng ký tham gia, do các thủ tục dễ nên nhiều bệnh nhân coi thường việc điều trị.

"Khi bệnh nhân bỏ điều trị 3 ngày, chúng tôi sẽ gọi điện cho bệnh nhân hoặc người hỗ trợ để hỏi về nguyên nhân. Nhiều trường hợp bệnh nhân uống 3 tuần là bỏ, những trường hợp này nguy cơ tái nghiện là 100%. Về phần chi phí, theo quy định, bệnh nhân sẽ đóng 10.000 đồng/ngày, tối đa từ 330.000 - 340.000 đồng/tháng. Đối với người nghiện có sổ hộ nghèo sẽ được miễn giảm", bác sĩ Hiếu cho biết.

Theo bác sĩ Hiếu, để đạt được hiệu quả tốt, hạn chế được tình trạng người nghiện bỏ ngang việc điều trị, cần phải quản lý người nghiện từ địa phương. Cảnh sát khu vực, công an phường phải nắm được danh sách người nghiện trên địa bàn mình quản lý và phối hợp với trung tâm hỗ trợ cai nghiện để người nghiện tuân thủ điều trị.

Tuy nhiên, hiện nay lực lượng ở địa phương vẫn còn mỏng, việc quản lý người nghiện còn gặp nhiều khó khăn.

"Hiện nay, bệnh nhân sử dụng heroin rất ít, đa số đã chuyển qua sử dụng các loại ma túy tổng hợp, đặc biệt là ma túy đá, gây khó khăn trong công tác tiếp cận. Bệnh nhân sử dụng ma túy đá chưa có thuốc để điều trị, chủ yếu là điều trị tâm lý", bác sĩ Hiếu nói.

Báo cáo kết quả đánh giá về điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế, ông Nguyễn Hữu Hưng - phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM - cho biết mặc dù đã mở rộng cơ sở điều trị methadone, từ 17 điểm (năm 2016) lên 23 điểm trong năm 2021, nhưng số bệnh nhân hiện đang điều trị là 4.389 người, chỉ đạt 54,86% so với chỉ tiêu được giao. Có đến 7.113 bệnh nhân bỏ điều trị.

Nguyên nhân khách quan khác là việc tham gia điều trị methadone xuất phát từ nhu cầu của bệnh nhân, vì vậy các cơ sở điều trị không thể quyết định số bệnh nhân vào điều trị. Mặt khác, đa số nghề nghiệp của các bệnh nhân là lao động chân tay hoặc thất nghiệp, trình độ học vấn không cao nên ít nhiều ảnh hưởng đến việc tuân thủ điều trị, chưa quyết tâm cai nghiện.

Vấn đề đáng lo ngại hiện nay là người nghiện heroin trên địa bàn thành phố đang có khuynh hướng chuyển sang sử dụng ma túy tổng hợp nên mức độ thu dung bệnh nhân điều trị methadone hằng năm càng giảm...

Sở Y tế TP.HCM đề xuất Bộ Y tế ban hành quy trình hội chẩn ca bệnh methadone một cách cụ thể hơn trong từng trường hợp khẩn cấp. Theo đó, sở đề nghị Bộ Lao động - thương binh và xã hội, Bộ Công an ước tính chính xác số người nghiện chích ma túy để làm cơ sở lập kế hoạch đặt mục tiêu, chỉ tiêu và dự trù thuốc methadone đúng với tình hình thực tế địa phương.

Ngưng thuốc cần có sự phối hợp của bác sĩ chuyên khoa

ThS Võ Thị Tố Uyên (Bệnh viện Thống Nhất, TP.HCM) cho biết, trong phương thức cai nghiện heroin, người ta phải dùng thuốc gọi là "thuốc điều trị thay thế". Methadone là thuốc điều trị thay thế cai nghiện ma túy có thể sử dụng bằng đường uống.

Người điều trị bằng methadone cũng có khả năng gây nghiện, do đó để ngưng thuốc cần có sự phối hợp của bác sĩ chuyên khoa trong việc xem xét giảm liều và ngưng hẳn. Thời gian điều trị liều ổn định kéo dài bao lâu tùy thuộc vào thời gian sử dụng và độ dung nạp của người bệnh, theo khuyến cáo thời gian điều trị methadone tối thiểu là một năm để tế bào não có thời gian hồi phục.

THU HIẾN