Thực nghiệm điều tra là quy định được ghi nhận lần đầu tiên tại Bộ luật tố tụng hình sự năm 1988.
Tố tụng hình sự là cách thức, trình tự tiến hành các hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng, của các cơ quan nhà nước khác và các tổ chức xã hội góp phần vào việc giải quyết vụ án theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự.
Theo đó, thực nghiệm điều tra là hoạt động điều tra do Cơ quan điều tra và trong trường hợp cần thiết do Viện kiểm sát tiến hành bằng cách cho dựng lại hiện trường, diễn lại hành vi, tình huống hoặc mọi tình tiết khác của một sự việc nhất định và tiến hành các hoạt động thực nghiệm cần thiết. Điều này đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc làm rõ các tình tiết của vụ án, phục vụ cho hoạt động xét xử được đầy đủ và chính xác.